آیا تاکنون از خود پرسیده اید که در تهیه، تولید و توزیع این اقلام چه نظارت‌ها و مداخلاتی برای کوتاه کردن دست سودجویان از بازار پر تب و تاب این کالاها صورت می‌گیرد؟

احتمالاً در چند ماه اخیر، به ویژه هفته‌های نخست شیوع کرونا در رسانه‌ها اخبار زیادی از توقیف اقلام بهداشتی قاچاق و غیر استاندارد و همچنین برخورد با متخلفان خوانده اید، اما آیا می‌دانید بعد از شناسایی و توقیف این کالاها توسط مراجع قضائی و نیروی انتظامی برای توزیع درست این اقلام در بازار چه فرایندی انجام می‌شود و چه کسانی مسئولیت بررسی تشخیص اقلام تقلبی از محصولات استاندارد و تحویل این کالاها را به مراکز بهداشتی و درمانی بر عهده دارند؟

حامد عبدی مسئول واحد پیشگیری و مبارزه با قاچاق اقلام سلامت محور معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، در این باره اظهار می‌کند: بعد از شیوع کرونا و شروع فعالیت‌های دانشگاه به عنوان ستاد فرماندهی مدیریت بیماری کرونا در کلانشهر تهران، مقرر شد تمام اقلام سلامت محوری که در حوزه کالاهای استراتژیک وزارت بهداشت قرار می‌گیرند اگر در انبارهای استان احتکار شدند، به دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تحویل داده شود.

عبدی می‌گوید: با هماهنگی‌های قضائی و انتظامی این اقلام کشف شده توسط واحد پیشگیری و مبارزه با قاچاق اقلام سلامت محور به مراکز مورد نیاز توزیع می‌شوند.

وی درباره فرایند کشف این اقلام توضیح می‌دهد: دستگاه‌های امنیتی، انتظامی، گشت‌های مشترک تعزیرات حکومتی، اتاق اصناف، وزارت صنعت، معدن و تجارت، پلیس امنیت اقتصادی که بازرسی‌ها و نظارت‌ها را بر عهده دارند، در هر جای استان اگر انباری کشف کنند با معاونت غذا و داروی دانشگاه تماس می‌گیرند و کارشناسان ما به محل مورد نظر رفته و تمام اقلام مکشوفه را بر اساس دستور قضائی دادسرای جرایم اقتصادی تحویل می‌گیرند و به انبار معاونت غذا و دارو انتقال می‌دهند.

عبدی اخذ دستور قضائی برای توزیع اقلام را گام بعدی این فرایند عنوان می‌کند و می‌گوید: بعد از انتقال اقلام به انبارهای معاونت باید هرچه سریع‌تر برای این کالاها پرونده تشکیل شده و کارهای کارشناسی صورت بگیرد تا مجوز توزیع این کالاها اخذ شود.

وی با اشاره به حجم بالای وظایف این واحد در هفته‌های نخست شیوع کرونا یادآوری می‌کند: پس از انتقال این اقلام به انبارهای معاونت غذا و دارو و انجام فرایندهای کارشناسی، این اقلام به مراکز درمانی و بیمارستانی و ارگان‌هایی که برای محلول‌های ضدعفونی، ماسک و سایر اقلام درخواست داده بودند توزیع می‌شود.

عبدی می‌گوید: از زمانی که در اوایل اسفند ماه فعالیت ما آغاز شد، نیروهای ما با تمام توان و به صورت شبانه روزی به ارائه خدمت پرداختند.

از عبدی درباره سختی‌های کار در دوران شیوع کرونا می پرسم و وی با اشاره به فشار کاری ناشی از شیوع کرونا بر روی پرسنل واحد پیشگیری و مبارزه با قاچاق اقلام سلامت محور دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، می‌گوید: در هفته‌های نخست شیوع بیماری گاهی اوقات کار همکاران ما حتی تا ۴ صبح طول می‌کشید، اما تنها بعد از دو ساعت استراحت، مجدد از ساعت ۶ صبح در محل مأموریت حاضر می‌شدند و حتی برخی شب‌ها اصلاً به خانه نمی‌رفتند.

ردپای کرونا در زندگی شخصی کارشناسان مبارزه با قاچاق اقلام سلامت محور

علی رغم اینکه بسیاری از ما فکر می‌کنیم کرونا تنها زندگی شخصی پرستاران و پزشکان را تحت تأثیر قرار داده و آنان را مجبور به دوری از خانواده‌ها و عزیزانشان کرده است، اما ردپای این ویروس مزاحم حتی در زندگی شخصی کارشناسان واحد پیشگیری و مبارزه با قاچاق اقلام سلامت محور نیز دیده می‌شود.

عبدی می‌گوید: برخی از همکاران ما با توجه به اینکه به خاطر مبارزه با قاچاق اقلام با محیط بیرون و افراد مختلفی تماس داشتند، برای محافظت از اعضای خانواده شأن و نگرانی درباره ابتلای آنان به ویروس کرونا، هفته‌ها رنج دوری از عزیزانشان را تحمل کردند.

وی با اشاره به انگیزه و تلاش وصف ناپذیر نیروهای واحد پیشگیری و مبارزه با قاچاق اقلام سلامت محور در دوران شیوع کرونا یادآور می‌شود: همکاران ما در این دوران واقعاً جهادی کار می‌کنند و تنها چیزی که برای آنان اهمیت دارد انجام وظایف محول شده است و هیچ یک از همکاران به معنای واقعی کلمه هدفی جز انجام وظایفشان به بهترین شکل ممکن برای مراقبت از سلامت جامعه ندارند.

عبدی می‌گوید: همچنان بعد از گذشت بیش از ۸۰ روز از شیوع کرونا، همکاران ما درگیر کار هستند و هنوز تعدادی از پرونده‌ها در حال رسیدگی است و نیروها مشغول نمونه برداری از محلول‌ها در آزمایشگاه هستند.

وی درباره حجم خدمات ارائه شده در این مدت تاکید می‌کند: تقریباً می‌توان گفت فعالیت دو سال یک معاونت در ۸۰ روز با نیروی انسانی متخصص محدود در سطح استان تهران انجام شد.

مقابله با قاچاق به قیمت آسیب بدنی

عبدی با اشاره به اینکه اکثر نیروهای این واحد از مدرک دانشگاهی کارشناسی ارشد برخوردار هستند، تاکید می‌کند: اما همکاران ما در روزهای اوج کار، انصافاً پا به پای کارگران فعالیت می‌کردند و برای حمل و انتقال اقلام مکشوفه تلاش می‌کردند به طوری که در حین کار لباس‌هایشان کاملاً خاکی و پاره می‌شد، حتی متأسفانه کتف و دست تعدادی از همکاران هنگام جا به جایی اقلام دچار در رفتگی و آسیب شد.

وی یادآوری می‌کند: اگر همکاران با نیت جهادی و بسیجی وار کار نمی‌کردند کار پیش نمی‌رفت، اگرچه شاید تلاش‌های این واحد به اندازه سایر کادر درمانی برای عموم ملموس نباشد، اما یکایک همکاران خالصانه به ارائه خدمت می‌پردازند.

از عبدی درباره بیشترین اقلامی که از زمان شیوع کرونا در تهیه و توزیع آنها تخلف صورت گرفته است می پرسم و او توضیح می‌دهد: از زمان شیوع کرونا دستکش، ماسک، گان، لباس ایزوله و محلول‌های ضدعفونی کننده در لیست اقلام استراتژیک اعلام شده توسط وزارت بهداشت قرار گرفت زیرا در هفته‌های نخست در دسترسی به این اقلام به ویژه محلول‌های ضدعفونی کننده مشکلات زیادی وجود داشت.

انسان‌هایی خطرناک‌تر از ویروس کرونا

وی ادامه می‌دهد: به همین خاطر بخشنامه‌هایی در راستای تولید این محلول‌ها توسط کارخانه‌ها صادر شد، اما متأسفانه در این شرایط افرادی بسیار خطرناک‌تر از ویروس کرونا پیدا شدند و محلول‌هایی صنعتی با کاربردی غیر از مصارف ضدعفونی کننده را در پوشش محصولات استاندارد تولید و عرضه کردند که جلوگیری از این تخلفات مستلزم بررسی‌های آزمایشگاهی دقیق کارشناسان واحد پیشگیری و مبارزه با قاچاق اقلام سلامت محور است.

وی با تاکید بر آسیب‌های خطرناک محلول‌های ضدعفونی کننده غیراستاندارد توضیح می‌دهد: وجود متانول در ماده ضدعفونی کننده قابل توجیه نیست، زیرا سریعاً جذب پوست می‌شود و به قدری به مصرف کننده صدمه می‌زند که هیچ انسان با شرفی حاضر به چنین تخلفی نخواهد بود.

عبدی، علت چنین تقلبی را قیمت بسیار ارزان‌تر متانول نسبت به اتانول عنوان می‌کند و می‌گوید: زمانی که پس از شیوع کرونا تقاضای بازار برای محلول‌های ضدعفونی با افزایش غیرقابل انتظاری مواجه شد، کمبود اتانول فرصت را برای سودجویان فراهم کرد.

وی دستکش را یکی دیگر از اقلام سلامت محور که در تولید و توزیع آنها نیز تخلفاتی صورت گرفته است عنوان می‌کند و می‌گوید: در یکی از مأموریت‌های ما ۲۴ میلیون دستکش در یک حجم باری توقیف شد، البته در حوزه دستکش کمتر تقلب انجام می‌شد و بیشتر شاهد گران فروشی و عرضه با قیمت بالای این محصول به بازار توسط سودجویان بودیم.

احتمالاً بسیاری از ما در چند ماه اخیر هنگام خرید دستکش‌های یکبار مصرف با بسته بندی‌های پنج تایی و ۱۰ تایی دست ساز مواجه شده ایم، به رغم اینکه ممکن است این نوع دستکش‌ها استانداردهای لازم را داشته باشند، اما این نوع از عرضه مورد تأیید مراجع بهداشتی نیست، به همین خاطر یکی از وظایف واحد پیشگیری و مبارزه با قاچاق اقلام سلامت محور، جلوگیری از عرضه دستکش با این نوع بسته بندی است.

عبدی با بیان اینکه عرضه این چنینی دستکش بیشتر با انگیزه گران فروشی توسط سودجویان انجام می‌شود، می‌گوید: در حوزه توزیع ماسک نیز تخلفاتی صورت می‌گرفت، برای مثال ماسک‌هایی با عنوان ماسک N۹۵ در بازار عرضه می‌شد درحالی که استانداردهای لازم در آنها رعایت نشده بود، همچنین ماسک‌های سوپاپ دار به عنوان ماسک فیلتردار در بین مردم شناخته می‌شود و به همین خاطر سودجویان این ماسک‌ها را به عنوان ماسک فیلتردار عرضه می‌کردند، در حالی که فیلتر باید داخل ماسک استفاده شود و خیلی از ماسک‌های سوپاپ دار فاقد این فیلترها بودند.

از زمان شیوع ویروس کرونا تا کنون در سراسر جهان انسان‌های زیادی از پرستاران، پزشکان و پژوهشگران گرفته تا بازرسان و فعالان رسانه‌ای برای حفظ سلامت جان مردم در برابر این ویروس مزاحم تلاش کرده اند، گرچه شیوع این ویروس و اتفاقات ناگوار ناشی از آن برای مردم جهان از جمله مردم کشور ما تجربه تلخی محسوب می‌شود، اما بدون شک ارزش خدمات یکایک کسانی که در این راه پر فراز و نشیب تلاش کرده اند در تاریخ ماندگار خواهد شد.