محمد اسماعیل اکبری مشاور عالی وزیر بهداشت، به مناسبت روز جهانی پرستار، نوشت: پرستار و پرستاری را با نام مبارک بی بی فرهیخته دو عالم حضرت زینب کبری آمیخته ایم و چه انتخاب زیبایی. حضرت زینب (س) نه تنها از بیماران و مجروحان بلکه از اندیشه آنها دفاع کرد، آن حضرت توانست کاری کند که عملکرد شهدا و مجروحان و اسرا بدون این مراقبت و پرستاری ابتر می‌ماند.

این روزها، با هر بهانه‌ای از این همکاران گرانقدر یاد می‌کنیم و این سپاس را تقدیم حضورشان می‌کنیم. خانم نایتینگل که پرستاری امروز را به نام او می‌شناسند، بهانه‌ای شد تا عرض تبریک مجدد با احترامات فائقه به این گروه بزرگ داشته باشم. گروهی که توانست در واقعه اپیدمی کرونا خوش بدرخشد و حق مطلب را ادا کند و مردم را رهین خود نماید.

این فرصت را غنیمت شمرده و چند نکته را در مورد پرستار و پرستاری معروض می‌دارم. ساختارهای ارزشمند نظام سلامت در تمامی دنیا در قالب سطح بندی و نظام ارجاع طراحی شده و تقریباً در همه جهان، صف مقدم را در همه حوزه‌ها به پرستاران سپرده اند.

در کشور ما به دلیل کمبود پرستار و دیدگاه خاص درمانی که در تربیت آنها وجود داشت، افرادی را با نام‌های جدید تربیت کردیم که قدمشان مبارک بوده و هست و هرگز توفیقات نظام شبکه را با همت و غیرت آنها از یاد نخواهیم برد. آنها نیز به نوعی پرستار هستند. در هفته سلامت با یکی از مقامات ارشد سازمان جهانی بهداشت در منطقه صحبت می‌کردم و گفتم امسال که به نام «سال پرستار و ماما» نامگذاری شده، چهره‌های خدوم ما را که نام‌های دیگری دارند از قلم می‌اندازند. او گفت همه اینها پرستارند، همان طور که ماما هم در هر کشور یا منطقه‌ای تعریف خاص خود را دارد.

به هر حال غرض از این عرایض گشودن پنجره‌های خدمتی جدیدی است که بیش از چهل سال است از آن حرف می زنم و امروز به نظرم برای اجرای آن توانمند هستیم.

پرستار سلامت جامعه “Community Health Nurse” واژه معتبری است که از قلم انداخته ایم، واژه معنی داری که سلامت را در حوزه‌های ارتقا، پیشگیری، مراقبت، درمان و حمایتی تسکینی به ویژه در بیماری‌های غیر واگیر پوشش می‌دهد.

امروز وظیفه مراقبت (Surveillance) در بیماری‌های غیر واگیر مزمن را به همکاران پزشک سپرده ایم و چه اتفاق ناموزونی؛ هم از نظر هزینه اثر بخشی و هم صرف وقت و هم نوع آموزشی که دریافت کرده اند.

امروز پاسخ همه سوال‌های یک بیمار مزمن را ده‌ها متخصص باید بدهند، چه بخورم و چگونه بخوابم، این دارو را چه کنم، آن اتفاق چیست؟ و این گروه‌های متخصص نه فرصت و نه گاهی توان پاسخ گویی را دارند، این خلاف یعنی فراموش کردن سطح بندی خدمات به عنوان اصل اول مدیریت سلامت که با زنجیره ارجاع کامل می‌شود.
امید است امروز که جامعه پرستاری از نظر کمیت و کیفیت به این توانمندی رسیده است بتوانیم که آرزوی چند دهه نظام مدیریت را برآورد کنیم.

نکته دوم، پرستاران تخصصی در بیماری‌های مختلف است. آن قدر علم، پیشرفت و به تبع آن سطح بندی پیدا کرده که حضور پرستاران تخصصی نظیر پرستار قلب و عروق، پرستار سرطان، پرستار کودکان و …، از الزامات است. در تمام کشورهایی که خدمات سلامت پاسخگو دارند، مراقبت‌های سطح اول توسط پرستاران ارائه می‌شود و رابط خوب و عالمانه با سطوح بعدی هستند.

امروز حتی پیگیری بیماران مزمن ترخیص شده از بیمارستان را به ساختار ناموزون خدمات پزشکی در شهرها می‌سپاریم. بیماری که ترخیص می‌شود هیچ رابطه‌ای با نظام درمانی ندارد تا زمانی که بتواند فرصتی را از پزشک معالجش فراهم کند و چه زیانی که در این فرصت می‌بینیم و هزینه‌ای که هدر می‌رود.

ادامه مراقبت از بیماران از سطح حاد تا مراقبت حمایتی تسکینی را به منزل برده ایم و مراقبت در منزل وظیفه‌ای است که باید در ساختار سلامت، مسئولانه عملیاتی شود. اینها ارتباطی با ساختار دولتی ندارد و در هر بخشی باید مورد عنایت قرار گیرد.

یک بار دیگر به بهانه تولد خانم نایتینگل، به همکاران ارزشمند و مردم محور، به پرستاران عزیز خدا قوت گفته و برایشان آرزوی قبولی خدمت از درگاه حضرت دوست دارم.