مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در پژوهشی بحران کم آبی با  تأکید بر حوضه آبریز زاینده‌رود را بررسی کرد.

در این گزارش با اشاره به خشکسالی شدید و کاهش حدود ۴۰ درصدی منابع آب سد زاینده‌رود در سال ابی ۱۴۰۰-۱۳۹۹و همچنین پیش‌بینی تداوم خشکسالی توسط سازمان هواشناسی کشور،آمده است که شرایط مساعدی از نظر تأمین منابع آب برای این سد در سال آبی ۱۴۰۱ - ۱۴۰۰ متصور نیست.

 بر اساس این گزارش با توجه به آمار ارائه شده از سوی وزارت نیرو تا ۷ آبانماه ۱۴۰۰ ، هرچند ورودی سد زاینده‌رود نسبت به سال گذشته تا همین روز، ۸ درصد بیشتر بوده اما میزان حجم آب موجود در مخزن سد کمتر از ۱۷۰ میلیون مترمکعب بوده که معادل کمتر از  ۱۵ درصد حجم مخزن است.

 در بخش دیگری از این گزارش آمده است: طی دهه‌های گذشته، مداخلات توسعه‌ای گسترده‌ای در این رودخانه شکل گرفته که شامل اجرای پروژه‌های سازهای و بارگذاری مصارف جدید در بخش‌های کشاورزی (بیش از ۶ برابر) شرب و صنعت است.

مرکز پژوهشهای مجلس اضافه کرد: این رودخانه از گذشته نیز با دوره‌های خشکسالی روبه‌رو شده بااین حال مداخلات گسترده صورت گرفته سبب شده تا در دهه‌های اخیر کمبود آب به خشکی مستمر بستر رودخانه و تالاب گاوخونی منجر شود که علاوه‌ بر مشکلات تأمین آب ذینفعان به‌ خصوص کشاورزان، به ایجاد مسائل گسترده اجتماعی، اقتصادی و محیط زیستی منجر شده است.

در ادامه این گزارش تاکید شده است: در حال حاضر، عمده‌ترین چالش‌های حوضه آبریز زاینده‌رود شامل بروز خشکسالی‌های متعدد، مشکلات در تأمین آب شرب جمعیتی در حدود ۶ میلیون نفر در استان‌های اصفهان و یزد، مسئله تأمین آب مورد نیاز صنایع که به‌ شدت روند افزایشی داشته، عدم امکان توزیع آب کشاورزی برای اراضی زراعی استان اصفهان با توجه به حجم ذخیره مخزن سد زاینده‌ رود و مصارف فوق‌الذکر و عدم امکان تأمین نیازهای زیست محیطی تالاب گاوخونی و تهدید تبدیل شدن آن به کانون ایجاد ریزگرد است.

بر اساس این گزارش از عمده‌ترین راهکارهای کوتاه و میان‌مدت موجود می‌توان به بازتخصیص مصارف شرب و صنعت، نکاشت و کاهش مصارف بخش کشاورزی و افزایش بهره‌وری با اعمال الگوی کشت، ممنوعیت کشت محصولات کشاورزی با نیاز آبی بالا در حوضه زاینده‌رود، تأمین خسارت کشاورزان، صاحبان حقابه و مشترکان و هماهنگی کامل بین همه نهادهای ذیربط اشاره کرد.

ذکر این نکته ضروری است که مشکلات و بحران آب به‌ وجود آمده منحصر به حوضه زاینده‌ رود نبوده بلکه بیشتر مناطق کشور از جمله کارون بزرگ، تالاب بختگان، دریاچه ارومیه، هیرمند، دشت مشهد و خراسان جنوبی و غیره را هرکدام به نوعی درگیر مشکلات فراوان کرده است.این مسائل بیانگر آن است که بحران آب، بحرانی فراگیر بوده و علت اصلی آن نیز توسعه ناپایدار در ابعاد مختلف است که باید برای آنها در کنار راه‌ حل‌های کوتاه مدت به راه حل‌های بلندمدت و ریشه‌ای اندیشید.