کارنامه سینمایی سال نخست دولت مردمی

وقتی گیشه سینماها در یک سال 220 درصد رشد می‌کند

بررسی عملکرد سینمای دولت در شرایطی که به یک سالگی رسیده و تیم سینمایی آن نیز در آستانه یازدهمین ماه فعالیت خود به سر می‌برد، از وجوه مختلفی قابلیت بررسی دارد. این وجوه، از منظر برنامه‌های کوتاه‌مدت عاجلانه، میان‌مدت اجرایی و بلندمدت ساختاری، قابلیت بررسی دارد.

زمانی که دولت سیزدهم، وضعیت را در دست گرفت، سینما اوضاع چندان مساعدی نداشت. دوران سیاهی، سینما را در بر گرفته بود که تاریخ 122 ساله سینمای ایران، هیچ‌گاه شبیه به آن را نیز تجربه نکرده بود. انباشته شدن جمعیت بیکار فعالان سینما، رکود مطلق در حوزه تولید، تعطیلی بسیاری از سینماها و پردیس‌های سینمایی و . . . خلاصه وضعیتی برای سینمای ایران در آستانه ورود به قرن جدید بود.

اما آنچه در چنین وضعیتی، فوری به نظر می‌رسید، آن بود که در وهله نخست، فیلم‌های مخاطب‌پسندی به سینماها تزریق شود و در گام بعدی، راهکارهایی عملیاتی شود تا مردم بپذیرند سینماها به عنوان اماکنی امن، می‌توانند اسباب سرگرمی آنها را بدون هیچ خطری فراهم کنند.

بر پایه همین الزام، دولت سیزدهم برای تحقق چنین وضعیتی، در قدم اول، حکم به بازگشایی مداوم سینماها داد. بر پایه این حکم، سینماها که در هر وضعیت رنگ‌بندی کرونایی، اولین مکانی بودند که محدودیت‌ها را اجرایی می‌کردند، از این وضعیت خلاصی یافت و ترتیبی اتخاذ شد که سینماها در شرایط قرمز کرونایی نیز هم‌چنان با بخشی از ظرفیت خود به نمایش فیلم مشغول شوند.

رشد 220 درصدی فروش سینماها

این خبر خوب، هم برای سینماداران، خوشایند بود و هم برای صاحبان فیلم که حالا می‌توانستند با امنیت خاطر بیشتری، فیلم خود را به روی پرده بفرستند و دیگر از تعطیلی‌های گاه‌وبیگاه سینما نگران نشوند.

نتیجه چنین اقدامی، بازگشت اقبال به سینماها بود که طی آن، تقریبا تمامی سینماهای کشور دوباره بازگشایی شدند و سرمایه‌گذاران و تهیه‌کنندگان بیشتری ترغیب شدند تا فیلم خود را به روی پرده بفرستند. این رویکرد سبب شد تا سینمای ایران در یک سال ابتدایی فعالیت دولت سیزدهم، 177 فیلم را در 550 هزار سانس در گروه بلند داستانی و گروه هنر و تجربه به روی پرده برده که مبلغ فروش این میزان فیلم، 366 میلیارد تومان بوده است.

و بدین ترتیب، گیشه‌ای که در آخرین سال دولت دوازدهم 17 میلیارد تومان بود، به 366 میلیارد تومان رسید و امیدها برای بازگشت سینمای ایران به وضعیت نرمال پیش از دوران کرونا، به میزان قابل توجهی افزایش یافت.

همچنین در آخرین سال دولت دوازدهم، حدود 940 هزار نفر به سینماها رفتند که این میزان نیز به 13 میلیون نفر افزایش یافت.

این راندمان در اولین سال دولت مردمی، نشان از هدف‌گذاری صحیح تیم سینمایی داشت که به عنوان اهداف کوتاه‌مدت و میان‎مدت به بار نشسته بود و توانسته بود چرخه اقتصادی سینماها را در سراسر کشور به میزان قابل توجهی رسانده و سینما را از رکود مطلق خارج کند.

البته که چنین عملکردهایی در نقش خامه روی کیک، برای محققان و پژوهشگران این عرصه کاملا ملموس بوده است اما تیم سینمایی دولت مردمی، مقولات مهمی را در دست گرفت که بسترسازی خوبی را در جهت برطرف کردن نقصان‌های موجود و ریل‌گذاری در مسیر رسیدن به یک سینمای حرفه‌ای ایفا نمود.

بازگشت کرامت به ساحت سینما

از جمله این اقدامات، برگرداندن شان و کرامت ساحت سینما بود که طی 2 سال کرونایی، به شدت خدشه‌دار شده بود. بر همین اساس، با تشکیل شورای‌عالی سینما به ریاست معاون اول رئیس‌جمهور با اختیارات اصل ۱۳۸، سیاست‌گذاری، هدایت، نظارت و هماهنگی در تولید آثار فاخر سینمایی به ثبت رسید تا امری که در دولت‌های یازدهم و دوازدهم به فراموشی سپرده شده بود، دوباره احیا شود.

 

اصلاح ساختار مدیریتی سینما

یکی از موانع مهمی که در رایزنی‌های گسترده مدیران سینمایی کشور با محققان این حوزه، به آن اشاره شد، ساختار معیوب مدیریتی بود که اجازه برآورد دقیق برخی اشکالات ساختاری را به تیم سینمایی نمی‌داد. در همین زمینه، اقدامات خوبی صورت گرفت که از جمله آنها می‌توان به اصلاح مقررات سینمایی با توجه به قانونمندی در عرصه سینما و پرهیز از رفتارهای سلیقه‌ای و جلوگیری از دور زدن قانون و ضوابط اشاره کرد. این اصلاحیه که از اهمیت بسزایی برخوردار است، به بازنگری در آیین‌نامه‌ها و انتخاب اعضای شوراهای سازمان نظیر پروانه فیلم‌سازی، پروانه نمایش فیلم و...، بازنگری در مقررات آموزشگاه‌های آزاد سینمایی، موسسه‌های سینمایی و مراکز پشتیبانی سینمایی انجامید که به نوبه خود یک اتفاق ویژه در حوزه سینما محسوب می‌شود.

از دیگر برگ‌های برنده تیم سینمایی دولت سیزدهم، تشکیل شورای راهبردی اکران سینما بود که سبب شد تا ساماندهی وضعیت اکران و مدیریت نمایش فیلم‌های تولید شده در سینما، با دقت و حساسیت بیشتری دنبال شود. دستاورد چنین حرکتی، تدوین نظام‌نامه اکران به منظور جلوگیری از رفتارهای سلیقه‌ای و تسریع در نمایش فیلم‌های تولید شده است.

از دیگر اقدامات مهم در حوزه رسیدن به سینمای حرفه‌ای، بازسازی ساختار مدیریت فرهنگی سینما است. ازجمله مصادیق چنین رویکردی می‌توان به ادغام جشنواره فیلم فجر و جشنواره جهانی فجر، تفویض مرجعیت و راهبری اکران فیلم‌های هنری و تجربی به مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی، استقرار دبیرخانه شورای صنفی اکران و راهبری سامانه سمفا در موسسه سینما شهر، واگذاری مدیریت فیلم اولی‌ها به بنیاد سینمایی فارابی و برنامه‌ریزی برای راه‌اندازی خانه فیلم‌نامه در بنیاد سینمایی فارابی اشاره کرد.

عدالت سینمایی در تمام کشور

یکی از نارسایی‌های مهمی که در دولت دوازهم به اوج خود رسید، بی‌عدالتی شگرفی بود که سبب محرومیت بخش وسیعی از کشور در حوزه سینما بوده است. دولت مردمی که مبنای فعالیت خود را بر پایه عدالت و محرومیت‌زدایی گذاشته است، در سینما، به دستاوردهای خوبی رسید که از جمله این دستاوردها می‌توان به پایه‌ریزی افزایش ۴۰۰ سالن سینما تا پایان سال آینده به ظرفیت سالن‌های سینمای کشور اشاره کرد. همچنین انعقاد قرارداد بازسازی و نوسازی ۱۱ سینما با ۳۹ سالن نمایش فیلم از دیگر اقدامات خوب این حوزه به شمار می‌رود.

از دیگر اقدامات قابل‌توجه این حوزه می‌توان به نمایش فیلم‌های چهلمین جشنواره فجر در سراسر کشور اشاره کرد. اتفاقی که پس از سال‌ها از زمان طرح، به مرحله عملیاتی رسید و سبب شد تا تمرکززدایی از عرصه سینما، ایجاد عدالت فرهنگی و دسترسی عمومی به امکانات فرهنگی صورت بگیرد. البته که در این فرآیند، طرح سینماسیار برای نمایش فیلم‌های جشنواره در نقاط محروم نیز از دیگر اقدامات صورت‌گرفته در جریان محرومیت‌زدایی در سینما بوده است که با استقبال چشم‌گیر شهروندان آن مناطق همراه بوده است.

هم‌راستایی با جبهه فرهنگی انقلاب

یکی از الزاماتی که تا قبل از دولت سیزدهم در حوزه سینما، تاحدودی با وادادگی همراه بود، تقویت گفتمان هویت اسلامی ایرانی و حمایت از جبهه فرهنگی انقلاب بود. در این حوزه، سیاست‌گذاری حمایت از ساخت حداقل ۵ فیلم با موضوع دفاع مقدس در سال ۱۴۰۱ مورد توجه قرار گرفت. این طرح مهم با گرایش به ترویج سبک زندگی اسلامی - ایرانی، صیانت و اعتلای هویت دینی و انقلاب جامعه، حفظ و اعتلای ظرفیت‌های فرهنگی و هنری اقوام و مذاهب و احیای نقش فعال مساجد در مباحث فرهنگی و آموزشی، در دستور اجرایی قرار گرفت. ازجمله دستاوردهای مهم این طرح می‌توان به ریل‌گذاری مناسب برای تولیدات سینمایی در کشور با اولویت ارزش‌های اسلامی و فرهنگ غنی کشور اشاره کرد.

تقویت اقتصاد سینما

طی 2 سالی که کرونا، وضعیت بغرنجی را برای سینما در سراسر جهان رقم زد، تقویت و رونق اقتصاد فرهنگ و هنر و سیاست‌های حمایتی در عرصه فرهنگ و هنر، از جمله الزاماتی به نظر می‌رسید که باید با یک برنامه‌ریزی کوتاه و میان‌‎مدت، به یک نرم استاندارد می‌رسید.

البته که این الزام به مدد استفاده از ظرفیت صددرصدی سالن‌های سینما و تنوع سبد اکران تا حدودی مرتفع شد این طرح که با هدف خروج از رکود و رونق فعالیت‌های فرهنگی و هنری صورت گرفت. این رویکرد سبب شد تا میزان فروش سینمای ایران طی 5 ماه ابتدایی امسال، به مرز 206 میلیارد تومان برسد که با توجه به قرار گرفتن ماه رمضان و محرم طی این 5 ماه، می‌تواند یک چرخش اقتصادی خوب در این حوزه و در این بازه زمانی به حساب آید.

سینمای ایران در ابعاد بین‌الملل

فارغ از تمام زوایایی که مجموعه اقدامات تیم سینمایی دولت مردمی در حوزه داخلی سینمای ایران به ثبت رساند، توجه به ابعاد بین‌المللی نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. مجموعه اقداماتی که تیم سینمایی دولت در حوزه تقویت و ارتقای دیپلماسی فرهنگی به انجام رساند، شامل فعالیت‌های بین‌المللی سینمای ایران و برگزاری جشنواره‌های بین‌المللی فیلم کودک و نوجوانان، فیلم کوتاه، فیلم حقیقت و چهلمین جشنواره فیلم فجر است. با این رویکرد، برنامه‌ریزی هدفمند به منظور حضور جهانی سینمای ایران رقم خورد که به استفاده از ظرفیت سینما برای ارتقای تعاملات فرهنگی در سطح بین‌المللی انجامید.

مجموعه اقدامات سینمایی دولت سیزدهم اگرچه هنوز به‌واسطه عمده مشکلات این حوزه، به نقطه آرمانی نرسیده و یا به دلیل قرار گرفتن در نقطه ابتدایی، هنوز وارد فاز اثرگذاری عمیق خود نشده است اما آن روح امیدواری که در ابتدا و با روی کار آمدن محمد خزاعی در میان سینماگران به وجود آمد را به خوبی مدیریت کرده و آن را در پایان نخستین سال فعالیت دولت، به مرحله خوبی رسانده است که منجر به ارائه این گزارش شده است.

مجموعه راهکارها و اقداماتی که مطمئنا در دومین سال حیات دولت، به نقاطی طلایی خواهد رسید و فضای عمومی و حرفه‌ای سینما را به مراتبی خواهد رساند که قطعا پیشروتر از وضعیت کنونی سینماها خواهد بود. این امیدواری، اکنون در کلیت سینمای ایران، به وضوح قابل مشاهده است.